Το βιβλίο του πρώην υπουργού Γιώργου Σούρλα, με τίτλο «Γρηγόριος Κωνσταντάς, Άνθιμος Γαζής. Οι πρωτοπόροι της εκπαίδευσης στην Ελλάδα», θα παρουσιαστεί την προσεχή Τετάρτη 25/9 και ώρα 19:00 στην Αίθουσα του Ξενοδοχείου Volos Palace.
Το βιβλίο αναφέρεται στους πρωτοπόρους της σύγχρονης εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Από δημόσια έγγραφα της Κεντρικής Διοίκησης της τοπικής εξουσίας (έπαρχοι, δημογέροντες), ιδιωτικές επιστολές, δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής, πρακτικά Βουλευτικού Σώματος, στοιχεία, πολλά εκ των οποίων αναφέρονται στο βιβλίο και φυλάσσονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και σε βιβλιοθήκες, προκύπτει ότι, η αφετηρία της συστηματικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα τοποθετείται κατά την περίοδο της Επανάστασης. Πρωτοπόροι ήταν, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς και ο Άνθιμος Γαζής, από τις Μηλιές Πηλίου. Επισημαίνεται στο βιβλίο ότι, η Κεντρική Διοίκηση της επαναστατημένης Ελλάδας την περίοδο αυτή αισθανόταν επιτακτικά την ανάγκη να θέσει στις προτεραιότητές της, τη συστηματική οργάνωση της εκπαίδευσης, το «φωτισμό» δια της παιδείας, που οδηγεί στην κατάκτηση και εξασφάλιση της ελευθερίας, τον κεντρικό σχεδιασμό για την οργάνωση και λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, την ανάπτυξη σχολικών δικτύων, που να λειτουργούν με ενιαίους κανόνες ανά την επικράτεια, με συγκεκριμένους προσανατολισμούς και τη μετάδοση θεωρητικών γνώσεων και τεχνικών δεξιοτήτων προς τους νέους.
Αναζητώντας κανείς τους συντελεστές του έργου, που επιτελέστηκε στις δύσκολες εκείνες περιστάσεις για την εκπαίδευση, διαπιστώνει ότι, πρωτοπόροι υπήρξαν οι Πηλιορείτες λόγιοι Γρηγόριος Κωνσταντάς και Άνθιμος Γαζής. Ηταν εκείνοι, που άρχισαν να θέτουν τα θεμέλια της εκπαίδευσης για μια ελπιδοφόρα και ανοδική πορεία στη μέχρι τότε σκλαβωμένη πατρίδα. Ηταν οι δύο βασικοί συντελεστές, που οι τότε κυβερνήτες αναγνώρισαν τις δυνατότητές τους και τους ανέθεσαν πρωταγωνιστικούς ρόλους στην οργάνωση της εκπαίδευσης. Η επιλογή τους έγινε με αξιοκρατικά κριτήρια. Εκτός από τους πατριωτικούς αγώνες διακρίνονταν για την ευρυμάθεια, τις επιστημονικές γνώσεις, το διδακτικό τους έργο, την εθνική και κοινωνική τους προσφορά, τη γλωσσομάθεια και τις διασυνδέσεις τους με παράγοντες της Ευρώπης και με λογίους στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Το 1824 το Βουλευτικό Σώμα συγκρότησε επιτροπή με Πρόεδρο τον Άνθιμο Γαζή, προκειμένου να εκπονηθεί ολοκληρωμένο σχέδιο για την εκπαίδευση. Μετά την παρέλευση δέκα μηνών το Εκτελεστικό Σώμα αποφάσισε να ορίσει τον Γρηγόριο Κωνσταντά «Έφορο της Εκπαίδευσης της Νεολαίας», τον πρώτο Έφορο Παιδείας (Υπουργό) στην Ελλάδα. Στο βιβλίο καταγράφονται βήμα – βήμα οι ενέργειες σε οργανωτικό και λειτουργικό επίπεδο για την εκπαίδευση με συγκεκριμένα στοιχεία. Παρά τις αντίξοες συνθήκες κατόρθωσαν ν’ ανταποκριθούν στα καθήκοντα που τους ανέθεσαν και να συμβάλλουν στην ανασύσταση του έθνους, πάνω στο βάθρο της παιδείας και της εκπαίδευσης. Το γεγονός ότι ο Καποδίστριας το 1828 τη χρονιά που απεβίωσε ο Γαζής ανέθεσε στον Κωνσταντά την εκπόνηση μελέτης για την εκπαίδευση, επιβεβαιώνει την αναγνώριση της προσφοράς και των ικανοτήτων του.
Ανατρέχοντας στη βιβλιογραφία γι’ αυτές τις δύο εξέχουσες προσωπικότητες, διαπιστώνουμε ότι δεν αξιοποιήθηκε και δεν αναγνωρίστηκε επαρκώς το έργο τους, όταν, μάλιστα, ο Κωνσταντάς υπήρξε ο πρώτος «Υπουργός παιδείας». Μετά τις διαπιστώσεις αυτές, τονίζει ο συγγραφέας, κρίθηκε επιβεβλημένο να αναδειχθεί το έργο που επιτέλεσαν. Στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται και το βιβλίο με στοιχεία και κείμενα γραπτά, που παρέχουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη για άμεση «προσέγγιση» στις καταστάσεις που επικρατούσαν και στους πρωταγωνιστές της εκπαίδευσης, τον Γρηγόριο Κωνσταντά και τον Άνθιμο Γαζή.
Πηγή: iStigmes
Νίκος Βητσόπουλος
